Co to jest pulsoksymetr i do czego służy?

Jest to urządzenie służące do nieinwazyjnego pomiaru saturacji krwi. Saturacja to najprościej ujmując procent wysycenia krwi tlenem (dokładnie hemoglobiny), która w normalnych warunkach wynosi 95-99%. Używane jest od lat 70 XX wieku. 

W pomiarze tym wykorzystuje się stopień pochłaniania przez czerwone krwinki krwi promieniowania czerwonego i podczerwonego zainstalowanego w urządzeniu. Na tej podstawie wyliczana jest saturacja. Urządzenia te mogą też mierzyć tętno.

Pulsoksymetr zakłada się najczęściej na palec. W warunkach terenowych trzeba pamiętać o ogrzaniu palców przed planowanym badaniem, bowiem zimniejsze palce = mniejsze ukrwienie = zafałszowanie wyników. Na wynik saturacji może mieć też grubość skóry, albo obecność lakieru na płytkach paznokciowych.

Istnieje wiele sprzecznych badań dotyczących tego, czy poprzez pomiar saturacji można przewidzieć wystąpienie ostrej choroby górskiej oraz ocenić prawdopodobieństwo sukcesu szczytowego.

Dobrze znany jest fakt, że podczas wspinaczki na duże wysokości spada saturacja  wskutek zmniejszonego ciśnienia parcjalnego tlenu w powietrzu atmosferycznym oraz wraz ze wzrostem wysokości rośnie ryzyko wystąpienia choroby górskiej. Jednak nie jest  jednoznaczne czy spadek saturacji implikuje AMS czy są to dwa niezależne zjawiska mające miejsce na wysokości.

Pomiary saturacji w terenie:

Plaza Argentina (Aconcagua) 4200 m.n.p.m.  (po lewej)

Rojas (Ojos del Salado) ok. 5000 m. n.p.m. (po prawej)

Saturacja, będąca odzwierciedleniem wysycenia tlenem krwi tętniczej spada podczas wysiłku na wysokości (5). Podczas aktywności fizycznej dochodzi do wzrostu szybkości przepływu krwi przez płuca (5) i skraca się czas wymiany gazowej. Dodatkowo wskutek spadku ciśnienia parcjalnego tlenu w powietrzu atmosferycznym  dochodzi do wazokonstrykcji w krążeniu płucnym i zmniejsza się efektywna powierzchnia wymiany gazowej. W konsekwencji prowadzi to do zaburzeń dystrybucji krwi i spadku wysycenia krwi tlenem. Wobec powyższego niski wyjściowy wynik saturacji może wskazywać na niepowodzenie w dalszej perspektywie wspinaczki. Taki spadek jest znacznie bardziej nasilony u wytrenowanych osobników w związku z tym, że mają większą objętość wyrzutową serca (ilość krwi wyrzucanej każdorazowo z lewej komory) (6).

Istnieją doniesienia o przydatności pomiarów saturacji po wysiłku na danej wysokości. Istnieje przekonanie, że wspinacze, którzy mają wyższą saturację tuż po wykonaniu wysiłku fizycznego są w grupie niższego ryzyka wystąpienia ostrej choroby górskiej(1). Okazuje się, że utrzymanie poziomu wysycenia krwi tlenem po krótkim wysiłku (chód ok. 50 metrów przy akcji serca do 150/min) na danej wysokości jest predykatorem ryzyka wystąpienia AMS. Osoby z zachowaną saturacją po takim teście są mniej narażone na wystąpienie choroby.(1)

W sprzeczności z tym pozostaje kilka badań, które mówią iż wartość saturacji nie określi sposobności danego osobnika do zdobycia i szczytu i nie uchroni go przez rozwinięciem choroby górskiej podczas dalszej wspinaczki.(2)

Poziom saturacji krwi w przypadku szczytów o wysokościach w zakresie 4000-6000, które „atakuje się” w ciągu jednego dnia i atak szczytowy jest zakończony w ciągu 24 godzin nie ma związku z wystąpieniem choroby górskiej i na jego podstawie nie można przewidzieć czy dana osoba zdobędzie czy też nie wierzchołek. Są natomiast przesłanki że pomiar saturacji na dłużej trwających ekspedycjach może być przydatny w takim celu. (2)

 Ograniczenia pulsokymetrii (7):

• Pomiar odzwierciedla bezpośrednio procent wysycenia hemoglobin tlenem. Nie wskazuje zatem bezpośrednio na profil wentylacji badanego bowiem zależy on od wielu innych zmiennych.

• Pomiary pulsoksymetryczne nie dają żadnych wskazówek co do stopnia metabolizmu tlenowego na poziomie komórkowym Jest zatem możliwe, że saturacja będzie wysoka, zaś na poziomie komórki mamy obniżoną zawartość tlenu